Bạn có từng tự hỏi liệu việc ăn nhiều đường có làm mình mắc bệnh tiểu đường không? Đây là một trong những hiểu lầm phổ biến nhất về sức khỏe mà nhiều người Việt Nam vẫn tin tưởng. Hôm nay, PLPharco và bạn sẽ cùng khám phá sự thật khoa học đằng sau mối liên hệ giữa đường và bệnh tiểu đường nhé.
Bệnh Tiểu Đường Thực Chất Là Như Nào?
Nhiều người nghĩ rằng bệnh tiểu đường xuất hiện khi cơ thể có quá nhiều đường. Tuy nhiên đây là một quan niệm sai lầm hoàn toàn.
Bản chất thực sự của bệnh tiểu đường là do đường trong cơ thể không thể đi vào đúng vị trí (bên trong tế bào) mà bị ứ đọng ở những nơi không nên có như máu, nước tiểu và các dịch cơ thể khác.
Kết quả là:
- Các tế bào cơ thể thiếu năng lượng do không nhận được đủ đường
- Đường ứ đọng nhiều trong dịch cơ thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương mạch máu, tổn thường thần kinh, suy giảm chức năng thận, nhiễm trùng,...
Nguyên nhân của việc đường không thể vào đúng vị trí chính là do insulin không hoạt động tốt, vì vai trò của insulin là vận chuyển đường từ máu vào được bên trong tế bào.
Bệnh tiểu đường mà chúng ta thường nhắc đến thực ra là một nhóm bệnh. Bao gồm tiểu đường type 1, type 2 và tiểu đường thai kỳ.
1. Tiểu Đường Type 1:
- Đối tượng: Chủ yếu xảy ra ở trẻ em
- Nguyên nhân: Hệ miễn dịch tự phá huỷ các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tuỵ
- Đặc điểm: Cần tiêm insulin suốt đời
2. Tiểu Đường Type 2 (Phổ biến nhất)
- Đối tượng: Người trưởng thành, đặc biệt sau 40 tuổi
- Nguyên nhân: Do kháng insulin - tế bào mỡ, cơ và gan giảm độ nhạy cảm với insulin
- Đặc điểm: Có thể phòng ngừa và đảo ngược ở giai đoạn đầu
Thông thường, sau khi ăn no, lượng đường trong máu sẽ tăng, khiến tuyến tuỵ tiết insulin, insulin này sẽ chỉ huy các tế bào gan, mỡ và cơ hấp thụ glucose từ máu. Nhưng nếu các tế bào này không thể phản ứng thích hợp với insulin (tác dụng của insulin không đủ) thì lượng đường trong máu sẽ tiếp tục tăng cao.
Ở giai đoạn đầu của tiểu đường type 2, chế độ ăn uống và tập thể dục có thể đảo ngược hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh, nhưng nếu vòng phản hồi kéo dài, kháng insulin sẽ gia tăng khắp cơ thể, các tế bào beta đảo tụy tổng hợp insulin sẽ trở nên kiệt sức do quá tải công việc. Cuối cùng, các tế bào beta đảo tụy sẽ ngừng hoạt động, do đó bệnh nhân tiểu đường type 2 giai đoạn muộn cần tiêm insulin thường xuyên để kiểm soát lượng đường trong máu.
3. Tiểu Đường Thai Kỳ
- Đối tượng: Phụ nữ mang thai
- Nguyên nhân: Tuyến tuỵ không sản xuất đủ insulin cho cả mẹ và con, khiến thai phụ và thai nhi rơi vào quá trình tăng đường huyết kéo dài nguy hiểm.
Nguyên Nhân Thực Sự Của Bệnh Tiểu Đường Type 2
Mỡ Nội Tạng - "Thủ Phạm" Chính
Nghiên cứu khoa học cho thấy nguyên nhân then chốt dẫn đến kháng insulin không phải là ăn quá nhiều đường, mà là có quá nhiều mỡ ở nội tạng.
Cơ chế hoạt động:
- Mỡ nội tạng tích tụ, đặc biệt ở gan (gan nhiễm mỡ)
- Chỉ số mỡ máu tăng cao
- Tế bào cơ, mỡ và gan giảm độ nhạy cảm với insulin
- Đường huyết tăng cao liên tục
- Tuyến tụy kiệt sức do phải sản xuất quá nhiều insulin
Những Thực Phẩm "Nguy Hiểm" Nhất
Các loại đường dễ tiêu hóa góp phần lớn nhất vào gan nhiễm mỡ:
- Nước ngọt có gas và không gas
- Nước ép trái cây đóng chai
- Thực phẩm chứa đường lỏng siro ngô có fructose cao
- Đồ ngọt từ đường mía
Tại sao các thực phẩm này nguy hiểm? Chúng chứa nhiều fructose mà không có chất xơ, giúp gan dễ dàng chuyển đổi thành triglyceride và tích tụ.
Ai Dễ Mắc Bệnh Tiểu Đường?
Nhóm Nguy Cơ Cao
1. Về thể trạng:
- Người thừa cân, béo phì
- Người có nhiều mỡ bụng
- Người mắc gan nhiễm mỡ
2. Về lối sống:
- Ít hoạt động thể chất
- Chế độ ăn nhiều đường đơn giản
- Thường xuyên uống nước ngọt
- Ăn ít axit béo không bão hòa
3. Về yếu tố khác:
- Tiền sử gia đình có bệnh tiểu đường
- Tuổi trên 40
- Phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ
Cách Phòng Ngừa Và Đảo Ngược Tiểu Đường
Giải Pháp Khoa Học Hiệu Quả Nhất
Tập thể dục mạnh và giảm cân vẫn là phương pháp tốt nhất để phòng ngừa và đảo ngược tiểu đường giai đoạn đầu.
Lợi ích của tập thể dục:
- Giảm mỡ nội tạng trực tiếp
- Tạo ra các hormone như glucagon, cortisol giúp giải phóng năng lượng
- Tăng độ nhạy cảm với insulin lên đến 16 giờ sau tập
- Cải thiện chức năng tổng thể của cơ thể
Kết Luận
Bệnh tiểu đường không hoàn toàn do ăn đường, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều đường tinh luyện, đặc biệt từ nước ngọt và thực phẩm chế biến, sẽ tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh thông qua cơ chế tích tụ mỡ nội tạng.
Hiểu đúng về bệnh tiểu đường giúp chúng ta có chiến lược phòng ngừa hiệu quả hơn. Thay vì chỉ tránh đường hoàn toàn, hãy tập trung vào việc duy trì cân nặng khỏe mạnh, tập thể dục thường xuyên và có chế độ ăn cân bằng.
Tài liệu tham khảo: Bài viết được biên soạn dựa trên các nghiên cứu khoa học về cơ chế bệnh tiểu đường và phương pháp phòng ngừa.
Lưu ý quan trọng: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Để được chẩn đoán và điều trị chính xác, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.
PLpharco - ĐỒNG HÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE GIA ĐÌNH BẠN
Địa chỉ: 58E, KĐT Đại Kim, P. Định Công, Hà Nội
Hotline 24/7: 091.555.3579
