Nhiều bệnh nhân tiểu đường khi nghe bác sĩ khuyên phải kiểm soát chế độ ăn uống thì hành động đầu tiên luôn là giảm bớt đường trong khẩu phần ăn, ăn ít đường, không uống nước ngọt, tránh đồ ngọt. Điều này đúng một phần vì các loại đường đơn như sucrose, fructose có thể khiến đường huyết tăng nhanh, đó là "vùng nguy hiểm" trong việc kiểm soát b ệnh tiểu đường
Nhưng nếu chỉ tập trung vào đường mà bỏ qua những loại thực phẩm khác cũng có thể gây ra biến động đường huyết, thậm chí làm đường huyết tăng kéo dài hơn lúc ăn đường. Nhiều loại thực phẩm chính, gia vị và thậm chí cả những thực phẩm tưởng chừng lành mạnh cũng có thể ẩn giấu những cạm bẫy làm tăng đường huyết.
Biến động đường huyết không chỉ liên quan đến đồ ngọt mà còn gắn chặt với chỉ số đường huyết (GI) và tải lượng đường huyết (GL) của thực phẩm.
Ví dụ: cơm trắng, bánh bao, bánh mì,.. dù không ngọt nhưng GI rất cao, khi tiêu hoá sẽ phân giải thành glucose khiến đường huyết tăng. Ngoài ra hàm lượng tinh bột tinh chế, chất béo bão hoà và hàm lượng chất xơ trong thực phẩm cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát đường huyết và gây gánh nặng cho tuyến tuỵ (nơi tiết insulin) ở bệnh nhân tiểu đường.
Không chỉ vậy, tiểu đường còn thường đi kèm với rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp và béo phì. Chế độ ăn uống không lành mạnh không chỉ khiến lượng đường trong máu tăng cao mà còn có thể đẩy nhanh sự xuất hiện của các biến chứng, vì thế "kiểm soát chế độ ăn uống" không phải chỉ là giảm bớt đường mà còn phải xem xét toàn bộ khẩu phần ăn, cách kết hợp và chế biến các loại thực phẩm. Hãy cùng PLpharco tìm hiểu thêm trong bài này nhé.
Những loại thực phẩm người tiểu đường nên giảm thiểu hoặc hạn chế trong chế độ ăn uống hàng ngày
1. Thực phẩm tinh chế
Người bệnh tiểu đường thường bị rơi vào bẫy màu trắng của thực phẩm vì nghĩ chúng là chất đơn giản. Cơm trắng, cháo trắng, bánh bao, bánh mì trắng, sợi mì tinh luyện,... đều có chỉ số đường huyết cao, dễ tiêu hoá và hấp thụ, có thể làm tăng đường huyết nhanh chóng trong khi lại thiếu đi chất xơ.
PLpharco khuyến nghị: Thay thế một số thực phẩm trắng đã tinh chế thành gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám và nhiều loại ngũ cốc để bổ sung chất xơ, giúp làm chậm quá trình cơ thể hấp thu đường.
2. Nước ngọt và nước ép trái cây
Không chỉ nước ngọt đóng chai mà ngay cả nước ép tươi, nước trái cây đóng hộp, trà sữa,.. ngay cả khi không thêm đường đều có hàm lượng fructose cao, dễ làm tăng đường huyết. Nước ép hoa quả đã mất đi chất xơ tự nhiên, khiến cơ thể hấp thụ đường rất nhanh.
PLpharco khuyến nghị: Uống nhiều nước lọc, trà nhạt hoặc nước trái cây ngâm (đã pha với nước lọc), ăn trái cây tươi thay vì ép lấy nước.
3. Thực phẩm nhiều muối (các món muối chua, ngâm, ướp, chế biến sẵn)
Dưa cà muối, kim chi, thịt xông khói, xúc xích, cá khô mặn,.. chứa nhiều muối (natri), chúng không trực tiếp làm tăng đường huyết nhưng sẽ làm nặng thêm tình trạng huyết áp cao và nguy cơ tim mạch, trong khi đó những người mắc bệnh tiểu đường vốn đã có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch nên cần chú ý khi ăn những thực phẩm này.
Lượng muối cho bệnh nhân tiểu đường nên giới hạn dưới 5g/ngày (tương đương khoảng 1 thìa cà phê nhỏ)
PLpharco khuyến nghị: Sử dụng các phương pháp chế biến nhạt như hấp hoặc luộc để giữ nguyên hương vị tự nhiên, giảm lượng muối và nước tương.
4. Đồ chiên rán nhiều dầu mỡ
Thực phẩm chiên rán ngập dầu như quẩy, gà rán, khoai tây chiên, các loại đồ chiên rán đều chứa nhiều chất béo bão hoà (Saturated fat) và chất béo chuyển hoá (Trans fat), có thể làm giảm khả năng kiểm soát đường huyết, tăng mỡ máu, làm tình trạng kháng insulin nặng hơn.
PLpharco khuyến nghị: Chế biến thực phẩm bằng hấp, luộc, hầm, nướng để giảm dầu mỡ.
5. Thực phẩm chứa đường ẩn
Một số món ăn không ngọt hoặc có nhãn "không đường/ít đường" nhưng vẫn có thể chứa hàm lượng đường hoặc tinh bột cao, chẳng hạn như bánh quy, bánh ngọt không đường, nước sốt salad, tương cà và sữa chua,.. Nhiều người thấy chúng không ngọt nên chủ quan và khiến đường huyết mất kiểm soát.
Nhiều sản phẩm "không đường" lại chứa nhiều chất béo vì nhà sản xuất muốn tăng độ dẻo và độ ổn định nên sẽ sử dụng các loại dầu giàu chất béo bão hoà như dầu dừa, dầu cọ, bơ cacao và bơ động/thực vật, những chất này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở bệnh nhân tiểu đường.
Nhiều loại thực phẩm "không đường" thực chất chỉ là không có đường mía (sucrose), mà được thêm vào fructose, maltose, siro fructose,... và những chất ngọt này cũng sẽ làm tăng đường huyết.
Một số thực phẩm "không đường" sử dụng chất tạo ngọt thay thế như erythritol (đường rượu), tuy có ít calo nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
PLpharco khuyến nghị: Đọc kĩ bảng thành phần, chọn sản phẩm thật sự không có đường, và quan trọng là chủ động hạn chế lượng đường tiêu thụ.
Lời khuyên
Quản lý chế độ dinh dưỡng cho bệnh tiểu đường không phải là cấm tuyệt đối đồ ngọt mà cần hiểu rõ yếu tố nào ảnh hưởng đến đường huyết. Biết cách phân tích chỉ số đường huyết GLI và cân bằng lượng carbohydrate, protein, chất béo lành mạnh, giảm thiểu tinh bột tinh chế, giảm muối, giảm dầu mỡ, đó chính là cách để thực sự ổn định được lượng đường trong máu, phòng ngừa biến chứng do bệnh tiểu đường gây ra.
Ăn uống lành mạnh không phải điều ép buộc mà là một lối sống khoa học nên cân bằng và áp dụng lâu dài. Kiểm soát chế độ ăn uống không phải chỉ để "bệnh không nặng thêm" mà còn là để cơ thể nhẹ nhàng hơn, cuộc sống của mọi người đều thoải mái, dễ dàng hơn.
PLpharco - ĐỒNG HÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE GIA ĐÌNH BẠN
Địa chỉ: 58E, KĐT Đại Kim, P. Định Công, Hà Nội
Hotline 24/7: 091.555.3579
