Kháng insulin đã trở thành một thuật ngữ mà các bác sĩ nội tiết và bệnh nhân tiểu đường gần như ngày nào cũng nhắc tới. Nhưng có bao nhiêu người từng thắc mắc về sự hình thành của tình trạng kháng insulin? Để hiểu được điều này, trước tiên hãy cùng PLpharco tìm hiểu lại cơ thể chúng ta duy trì quá trình chuyển hoá glucose bình thường và khoẻ mạnh như thế nào nhé.
Quá trình chuyển hoá glucose trong cơ thể
Có lẽ mọi người vẫn còn nhớ một chút kiến thức sinh học, khi chúng ta ăn các thực phẩm chứa Carbohydrate (chất bột đường) điển hình như tinh bột, cơ thể sẽ phân giải chúng từ những chuỗi dài thành những đoạn nhỏ hơn, rồi thành các đơn vị đường đơn, đường đôi hoặc đường ba. Quá trình phân giải này nhờ vào các enzym tiêu hoá có trong nước bọt và ruột non.
Các loại đường đơn quen thuộc bao gồm: Glucose, Ribose, Galactose, Fructose, thông thường, người ta gọi chung là đường.
Vai trò của Insulin
Khi ăn thực phẩm giàu carohydrate, glucose được hấp thụ vào máu rồi đi qua tĩnh mạch cửa đến gan. Ngay sau khi tiếp nhận lượng glucose này, gan có thể sẽ phân giải chúng để tạo năng lượng, dự trữ dưới dạng glycogen để sử dụng sau hoặc bỏ qua để glucose đi tiếp trong máu cho các cơ quan khác sử dụng.
Trong tuyến tuỵ có các tế bào β nằm trong đảo tuỵ, là tế bào duy nhất trong cơ thể chúng ta có thể sản xuất và tiết ra insulin. Ban đầu, tế bào beta tiết ra một lượng nhỏ insulin để giúp gan hấp thu glucose từ tĩnh mạch cửa, sau đó giải phóng một lượng lớn insulin vào hệ tuần hoàn để mở ra vô số cổng thụ thể trên bề mặt tế bào khắp cơ thể (như cơ, gan, bàng quang, tuyến tiền liệt,..) cho glucose đi vào.
📌 Insulin không phải “kẻ thù”
Nhiều chuyên gia và người mắc bệnh tiểu đường thường đổ lỗi cho insulin rằng nó khiến tăng cân, tăng mức cholesterol và tăng nguy cơ đái tháo đường. Nhưng thực tế, nếu xem xét kĩ hơn, mọi người sẽ thấy hai sự thật quan trọng rất hay bị hiểu nhầm:
- Insulin là hormone thiết yếu để duy trì sự sống.
- Bản chất Insulin không làm tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính. Chỉ khi nồng độ insulin cao kéo dài vượt quá ngưỡng sinh lý bình thường mới có thể gây rối loạn chuyển hoá và tăng nguy cơ bệnh mãn tính.
Không có insulin, các tế bào ở gan, cơ và mô mỡ phần lớn sẽ không nhận diện được glucose trong máu, và hiệu quả hấp thụ glucose của chúng cũng bị giảm đi đáng kể, dẫn đến lượng đường trong máu tồn đọng mức cao, gây tăng đường huyết.
Bạn có thể coi insulin như một người hộ tống glucose, đi thông báo cho các tế bào khắp cơ thể rằng:
"Glucose đang ở đây, hãy lấy về dùng đi!"
Chỉ khi các tế bào nhận ra có insulin, chúng mới mở cửa vận chuyển glucose đi vào. Cơ và gan là những cơ quan phụ thuộc vào insulin để hấp thu phần lớn glucose, não cũng hấp thụ glucose nhưng ít phụ thuộc insulin hơn.
Vậy chúng ta đã tìm hiểu được nhiệm vụ của insulin là đưa glucose vào các mô, nếu các tế bào không nhận ra insulin, tình trạng kháng insulin sẽ xảy ra, và khi đó:
- Glucose không vào được tế bào
- Ứ lại trong máu gây tăng đường huyết
- Tuyến tuỵ phản ứng bằng cách tiết nhiều insulin hơn để ép các tế bào hấp thu glucose
Nguyên nhân gây kháng insulin
Kháng insulin xảy ra khi các tế bào từ chối insulin. Nguyên nhân gây ra việc kháng insulin rất đa dạng và thường liên quan tới:
- Lượng thức ăn tiêu thụ
- Loại thực phẩm
- Chế độ vận động
- Thành phần dinh dưỡng trong khẩu phần ăn
- Mức độ căng thẳng (stress)
Trong đó, yếu tố quan trọng nhất là lượng thức ăn tiêu thụ, loại thực phẩm và tỷ lệ chất dinh dưỡng đa lượng: carbohydrate - chất béo - protein.
Tế bào mất nhạy cảm với insulin → glucose không vào được → tụy phải tiết thêm insulin → tạo thành vòng luẩn quẩn đường huyết cao – insulin cao → dẫn tới Đái tháo đường type 2 và các biến chứng mãn tính khác.
Sau bài viết này, hy vọng mọi người đã nắm được nguyên lý hoạt động của Insulin và áp dụng chế độ ăn uống cùng thói quen sống khoa học để giảm được tỉ lệ xảy ra tình trạng kháng insulin, ổn định lượng đường trong máu và đảm bảo sức khoẻ ở tình trạng thật tốt nhé.
PLpharco - ĐỒNG HÀNH CHĂM SÓC SỨC KHỎE GIA ĐÌNH BẠN
Địa chỉ: 58E, KĐT Đại Kim, P. Định Công, Hà Nội
Hotline 24/7: 091.555.3579
